بلکه چغندرکاران را نیز به سوی نابودی کشاند و این پایان تلخی را برای 115سال صنعت قندوشکر کشور رقم زد.
صنعت قندوشکر کشور با قدمتی 115ساله شاهد فراز و نشیب‌های زیادی بوده اما به اعتقاد دست‌اندرکاران این صنعت قدیمی، بدترین دوران صنعت قندوشکر کشور طی چند سال گذشته بوده است.
دولت برای تامین رفاه مردم در کالاهای اساسی، اقدام به وارد کردن محصولات غذایی از جمله محصولات کشاورزی همانند میوه و شکر کرد و این در حالی بود که برخی از تولیدات محصولات کشاورزی کشور پاسخگوی جمعیت کشور بود و شاید بهترین مثال اقدام دولت در جهت ارزان کردن شکر باشد که شروع به وارد کردن آن با تعرفه بسیار پایین کرد.
قبل از سال 84 تعرفه واردات شکرخام و سفید برای حمایت از تولید داخلی به‌ترتیب 130 تا 150 درصد بود اما این تعرفه از آبان ماه 84 تا اردیبهشت ماه 85، 3بار دستخوش تغییر و کاهش شد؛
در آبان ماه 84 تعرفه واردات شکرخام و سفید از 130 و 150 درصد به 30 و 50 درصد کاهش یافت اما چند ماهی از این مصوبه دولت نگذشته بود که دولت تعرفه شکرخام و سفید را به 25 درصد کاهش داد.
پس از تغییرات مکرر تعرفه واردات شکر در اردیبهشت ماه سال85 دولت در اقدامی تازه، تعرفه واردات شکرخام و سفید را تنها 6درصد مصوب کرد. این امر موجب شد تا چغندرکاران کشور نیز به تبع کاهش تعرفه واردات شکر دچار زیان‌های زیادی شدند، به‌طوری که به گفته محمدباقر باقرزاده، مدیرعامل مرکز بررسی و تحقیق و آموزش صنایع قند ایران، در بهره‌برداری سال87 در بخش چغندر، میزان قراردادهای منعقده کارخانه‌های قندوشکر با کشاورزان 67 هزار و 96 هکتار و میزان سطح برداشت شده، بالغ بر 50هزار و500 هکتار بوده است که نسبت به سال86 به‌ترتیب 55و 58درصد کاهش را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه میزان چغندر تحویلی در سال87 بالغ بر یک میلیون و 713هزار و 656 تن بوده که نسبت به سال86 بالغ بر60 درصد کاهش داشته است، می‌افزاید: قندوشکر تولیدی در بخش چغندر در سال87 بالغ بر 235هزار و 334 تن بود که در مقایسه با سال 86 با 623 هزار و 814 تن تولید، نشان‌دهنده 62 درصدی کاهش است.
محمد حسینی- دبیرکل تشکل‌های صنایع غذایی - در این زمینه می‌گوید: عدم‌مراقبت دولت از تولید داخلی کارخانجات، عواقب منفی به‌دنبال داشت به‌طوری که تولید چغندرقند کشور از 6/5میلیون تن در سال به 5/1میلیون تن کاهش پیدا کرد.
کاهش تعرفه شکر به صفر طی سال‌های 85 تا 86 حجم عظیمی از واردات را روانه کشور کرد و تولیدکنندگان را در شرایطی نابرابر برای رقابت قرار داد به‌طوری که به‌دلیل عدم‌کشش بازار، تولیدات داخل وارد بازار نشد و کل تولیدات در انبارها دپو شده است.
به اعتقاد کارشناسان، دلیل عدم‌فروش شکر تولیدی کارخانه‌ها، نامناسب بودن قیمت عمده‌فروشی شکر است و از آنجا که قیمت شکر وارداتی به واسطه حمایت کشورهای تولیدکننده بسیار پایین است، شکر داخلی قادر به رقابت با آن نیست و با کاهش تعرفه واردات شکر واسطه‌ها و دلالان نیز از خواب بیدار شدند.
ایران جزو 10 واردکننده بزرگ شکر
دولت با این نیت شکر را در سال85 به کشور وارد کرد که600هزار تن کمبود شکر کشور را در آن سال جبران کند اما با کاهش تعرفه واردات شکر واسطه‌ها و دلالان نیز از خواب بیدار شدند و همگام با دولت اقدام به واردات این محصول کردند.
اکنون برزیل، هند، چین، آمریکا، تایلند، مکزیک، استرالیا، فرانسه، پاکستان و آلمان جزو بزرگترین تولیدکنندگان شکر در جهان و کشورهای برزیل، تایلند، استرالیا، فرانسه، امارات متحده عربی، هند و گواتمالا جزو بزرگترین صادرکنندگان شکر در جهان به شمار می‌روند اما نگاهی به آمار نشان می‌دهد که ایران در حال حاضر جزو 10 واردکننده بزرگ شکر در جهان محسوب می‌شود.
واردات بی‌رویه شکر در کشور به حدی است که بعضی از کارخانجات قندوشکر کشور هنوز نتوانسته‌اند موجودی شکر سال‌های 86 و 87 خود را در بازار به فروش برسانند.رئیس هیأت‌مدیره کارخانجات قندوشکر کشور به ایسنا، گفت: پیش‌بینی وضعیت فعلی کشور این است که حداکثر 500 هزار تن تولید قندوشکر از چغندر و نیشکر داشته باشیم و این رقم برای صنعت با سابقه‌ای چون قندوشکر بسیار پایین است.
علیرضا اشرف، افزود: پایین بودن تولید کارخانجات قندوشکر کشور باعث شده است که کارخانجات کشور زیر نقطه سر به سر فعالیت کنند. وی با تاکید بر اینکه قیمت تمام شده کارخانه‌های قندوشکر به‌علت کاهش تولید افزایش یافته است، تصریح کرده است: هر کارخانه قندوشکر در کشور برای ظرفیت خاصی طراحی شده است.
فعالیت با کمتر از 30درصد ظرفیت
وی در ادامه یادآور می‌شود: درصورتی که کارخانجات قندوشکر کشور در شرایط عادی تا 70 درصد ظرفیتشان فعالیت کنند، فعالیت آنها اقتصادی نیست ولی این در حالی است که در حال حاضر صنعت قندوشکر کشور با کمتر از 30 درصد ظرفیت فعالیت می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه داشتن برنامه مدون می‌تواند صنعت قندوشکر کشور را به پایداری برساند و آن را در اقتصاد ملی تاثیر‌گذار کند، عنوان می‌کند: دولت باید برای تولید قندوشکر برنامه‌ریزی جدی داشته باشد.
اشرف با بیان اینکه صنعت شکر کشور از سال 85 تاکنون به پایینترین سطح ممکن نزول داده شده است، می‌افزاید: داشتن برنامه مدون در صنعت قندوشکر کشور منجر به اجرای تعهدات دولت و بخش خصوصی در این صنعت می‌شود.
تعرفه‌های ناکارآمد
رئیس هیأت‌مدیره کارخانجات قندوشکر کشور، تعرفه واردات محصولات مختلف را در کشور کم دانسته و عنوان می‌کند: در زمانی که در کشور عدم‌نابرابری ریال و دلار وجود دارد، باید تعرفه واردات محصولات مختلف را افزایش داد ولی این در حالی است که دولت در شکر عکس این موضوع را عمل کرد و تعرفه واردات این محصول را کاهش داد.
اشرف با بیان اینکه تولید شکر در کشور همانند یک زنجیره است، تصریح می‌کند: افزایش تولید شکر در کشور منجر به افزایش محصولاتی نظیر علوفه، الکل و خمیر مایه نان می‌شود ولی این در حالی است که به‌دلیل کاهش تولید شکر طی 3سال گذشته قیمت گوشت در کشور افزایش یافته است.
در چند سال گذشته قیمت انواع شیرینی در کشور 4برابر افزایش یافته و این درصورتی است که اگر قیمت شکر، سالی 10درصد افزایش یابد درخصوص افرایش قیمت این محصول بحث‌های زیادی می‌شود.وی درخصوص تعیین قیمت شکر در کشور، بیان می‌کند: تا قبل از سال 85، سازمان حمایت از مصرف‌کننده متوسط قیمت تولید شکر 20 کارخانه را، قیمت شکر در کل کشور اعلام می‌کرد اما این موضوع از سال85 تاکنون به‌گونه‌ای دیگر اعمال می‌شود.
روش جدید تعیین قیمت شکر، صنعت قندوشکر کشور را دچار آسیب کرده است. براساس این روش، کارخانه‌های قندوشکر کشور براساس ابلاغ سازمان حمایت از مصرف‌کننده قیمت شکر را طبق قیمت تمام شده به علاوه 15 درصد سود به بازار عرضه می‌کنند.
بنابراین گزارش، صنعت قندوشکر کشور با سابقه‌ای 115 ساله که می‌توانست با توجه به مزیت‌هایی که کشورمان در تولید چغندرقند و نیشکر داشت به رقیبی سرسخت برای دنیا محسوب شود اما با اقدامی تعجیل گونه بدون کارشناسی برای تامین نیاز شکر به واردات، این محصول ضربه‌ای خورد که شاید تا سالیان سال نتوان به درمان آن پرداخت.
برای بهبود وضعیت بحران زده قند و جلوگیری از کاهش کاشت چغندرقند باید منتظر تغییر و تحولات وسیعی در حوزههایی نظیر افزایش تعرفه خرید تضمینی چغندر، افزایش واردات شکرخام و شکر سفید، ایجاد صنایع تبدیلی چغندرقند و پرداخت تسهیلاتی برای کارخانه‌ها مرتبط با این صنعت باشیم.
